Skąd wziął się kolor pomarańczowy?

Po pierwsze – samo słowo. Pochodzi z języka średnioangielskiego, który z kolei wywodzi się z języka starofrancuskiego, poprzez wiele innych języków, wywodząc się z sanskrytu, a wcześniej z języka drawidyjskiego, jako nazwa owocu. Tak więc słowo orange było pierwotnie używane w języku angielskim w odniesieniu do owoców. Stamtąd, w pewnym momencie w XVI wieku, zostało zaadaptowane, aby odnosić się do koloru tego owocu.


A wcześniej? Kolor pomarańczowy był po prostu nazywany czerwono-żółtym.

Najważniejszym znaczeniem koloru pomarańczowego na świecie jest jego związek z buddyzmem i hinduizmem. Dla tych religii jest to najświętszy kolor, sięgający czasów, gdy szafran, używany do produkcji pomarańczowego barwnika, był najdroższą przyprawą ze wszystkich.


Stąd też szafran jest tym, czym kolor pomarańczowy nazywany jest w wielu częściach świata, biorąc swoją nazwę od przyprawy, a nie od owocu. I dziś, tak jak przez wieki, szaty hinduskich i buddyjskich mnichów są barwione szafranem.


Stąd też obecność koloru pomarańczowego – a dokładniej szafranu – na indyjskiej fladze, który reprezentuje wartości siły i odwagi, wywodzące się z jego religijnych konotacji.


W przeciwnym razie, chociaż czerwony i żółty są najczęstszymi kolorami znaków ostrzegawczych (ponieważ mają najwyższą widoczność dla ludzkiego oka), istnieją pewne okoliczności, w których pomarańczowy jest bardziej odpowiedni.

W szczególności, gdy w grę wchodzi woda.


Dzieje się tak, ponieważ pomarańczowy kontrastuje z niebieskim skuteczniej niż jakikolwiek inny kolor; dlatego wszystko, od łodzi ratunkowych po koła ratunkowe, jest zwykle pomarańczowe.

Wyjaśnia to również pomarańczowe kombinezony astronautów – dzięki temu, jeśli wylądują w morzu po powrocie na Ziemię, będą łatwiejsi do zauważenia.


To także powód, dla którego most Golden Gate został pomalowany na ten kolor.


Wyjaśnia to nawet mnogość plakatów filmowych, które zawierają pomarańczowy i niebieski razem, polegając na naturalnie skutecznym kontraście między tymi dwoma kolorami, aby przyciągnąć naszą uwagę.


Innym ważnym skojarzeniem jest to, że pomarańczowy był przez większość historii ludzkości kolorem nocy. Najpierw świece i pochodnie, potem lampy gazowe, a następnie lampy sodowe – dopiero niedawno pomarańczowe światła uliczne zostały zastąpione białymi diodami LED.


Pomarańczowy jest „cieplejszym” kolorem w skali Kelvina, która mierzy temperaturę barwową, co oznacza, że jest mniej intensywny. Cieplejsze kolory sprawiają, że się relaksujemy; zimniejsze kolory nas budzą. Tak więc zastąpienie pomarańczowych świateł ulicznych dosłownie czyni nas bardziej zestresowanymi i wpływa na nasz sen.


Pomarańczowy jest również kojarzony z protestantyzmem – na mocy długiego historycznego zbiegu okoliczności, który zaczyna się od małego średniowiecznego państwa w południowej Francji, zwanego Księstwem Pomarańczy. Jego etymologia różni się od owocu, gdyż pochodzi od Arausio, imienia celtyckiego boga.


Z czasem Arausio przekształciło się w Orange i ostatecznie Dom Orański; dynastia szlachecka, która ostatecznie rządziła Holandią, przyjęła ten kolor jako swój własny. Dom Orański walczył po stronie protestanckiej w wojnach religijnych, tworząc w ten sposób więź z tym kolorem.


Związek ten został jeszcze bardziej utrwalony, gdy Wilhelm Orański został królem Anglii Wilhelmem III w 1689 roku. Stanął on w obronie protestantów w Irlandii, którzy przyjęli pomarańczowy jako swój kolor. Tak więc zieleń irlandzkiej flagi reprezentuje katolików, a pomarańcz – protestantów.


I oczywiście fakt, że Dom Orański rządził Holandią – i nadal tam rządzi – oznacza, że holenderskie narodowe drużyny sportowe noszą pomarańczowe barwy.


Jeśli chodzi o sztukę, pomarańczowy ma raczej niezbyt imponującą historię. Był stosunkowo rzadko używany w sztuce zachodnioeuropejskiej, a podczas renesansu jego głównym skojarzeniem była zabawa. Tak więc bóstwa Bachus i Pomona były często, choć nie zawsze, przedstawiane w kolorze pomarańczowym.


Pomarańczowy rozkwitł jednak w XIX wieku, częściowo dzięki nowo wynalezionym pigmentom, które były niezwykle żywe, zwłaszcza pomarańcz chromowy. W Wielkiej Brytanii był on używany przez Dantego Gabriela Rossettiego, lidera radykalnych prerafaelitów, oraz przez Frederica Leightona w jego słynnym Flaming June.


Tymczasem francuscy impresjoniści w pełni wykorzystali kontrast między pomarańczowym i niebieskim. Stosowali go jednak stosunkowo rzadko, zwykle w celu podkreślenia słońca – choć w tym obrazie weneckiego zmierzchu Claude Monet pozwolił sobie na to dość mocno.


Nawet Vincent van Gogh, mistrz żywych kolorów, był znacznie bardziej powściągliwy w używaniu pomarańczowego niż żółtego – zwykle był używany do wspierania innych kolorów, jak w Gwiaździstej nocy. Tylko sporadycznie van Gogh pozwalał pomarańczowemu dominować w swoich obrazach.


W naturze pomarańczowy jest również stosunkowo rzadkim kolorem, przynajmniej w porównaniu do zieleni, czerwieni, brązów i błękitów. Widzimy go tylko w szczególnych porach dnia, takich jak wschód lub zachód słońca, lub w określonych porach roku, jak w przypadku liści i kwiatów jesienią – lub oczywiście dyń w Halloween.


Tak więc podczas gdy pomarańczowy jest ważny w krajach takich jak Indie czy Chiny, gdzie jest święty, lub w Holandii, gdzie jest kolorem narodowym, w innych częściach świata brakuje mu szczególnie ważnych skojarzeń. Fakt ten najwyraźniej znajduje odzwierciedlenie w sondażach dotyczących ulubionych kolorów.


I przeniesiony na najpopularniejsze kolory samochodów, gdzie pomarańczowy ponownie plasuje się poniżej jednego procenta.


Oto krótka historia koloru pomarańczowego – niezwykle ważnego w niektórych miejscach, ale mało znaczącego w innych. Niedoceniany kolor, czyż nie?